W świecie inwestycji trwa nieustanna debata między zwolennikami inwestowania pasywnego a aktywnego. Oba podejścia mają swoich zagorzałych zwolenników, a wybór między nimi może mieć znaczący wpływ na wyniki finansowe. W tym artykule zagłębimy się w szczegóły obu strategii, analizując ich zalety, wady i potencjalne zastosowania.
Za ojca tak zwanej pasywnej rewolucji uważany jest John Bogle, twórca Vanguard. Zauważył on, że uśrednione wyniki aktywnie zarządzanych funduszy inwestycyjnych, po uwzględnieniu kosztów, są poniżej wyników indeksów rynkowych. Doszedł do wniosku, że dostarczając wynik równy średniej rynkowej, ale bez ponoszenia wysokich kosztów, będzie mógł pokonać większość aktywnych funduszy.
Dlatego, w latach 70. XX w. stworzył on pierwsze fundusze indeksowe. Z czasem zaczęły pojawiać się także ETF-y (lata 90.). Za stworzeniem funduszy indeksowych stała idea inwestowania pasywnego. Oba typy funduszy pasywnych świetnie się do tego celu nadają. Ale jedne i drugie mogą być też z powodzeniem wykorzystywane w inwestowaniu aktywnym. Przy czym granica między jednym a drugim podejściem jest nieostra. Ciężko też powiedzieć jednoznacznie, które jest lepsze. Prawda jest taka, że można głupio inwestować i pasywnie i aktywnie, ale też oba podejścia stosować mądrze.
Czym jest inwestowanie pasywne?
Inwestowanie pasywne to strategia, która opiera się na założeniu, że w długim terminie trudno jest konsekwentnie pokonywać rynek. Zamiast próbować wybrać “zwycięskie” akcje lub przewidzieć ruchy rynku, inwestorzy pasywni starają się odzwierciedlić wyniki całego rynku lub jego segmentu.
Najpopularniejszym narzędziem inwestowania pasywnego są ETF-y i fundusze indeksowe. Śledzą one określony indeks giełdowy, taki jak S&P 500 (akcje amerykańskie) czy MSCI ACWI (akcje globalne), kupując spółki wchodzące w skład tego indeksu w proporcjach odpowiadających ich udziałowi w indeksie.
Inwestorzy pasywni często stosują strategię długoterminowego utrzymywania inwestycji, minimalizując koszty transakcyjne i opierając się na długoterminowym wzroście rynku.
⚠️ Uwaga
Aby zapoznać się z popularnymi portfelami pasywnymi, warto sięgnąć po wpis 10 klasycznych portfeli pasywnych.
Zalety inwestowania pasywnego
- Niższe koszty: fundusze pasywne mają zazwyczaj znacznie niższe opłaty za zarządzanie niż fundusze aktywne. Opłaty za zarządzanie funduszami indeksowymi mogą wynosić nawet poniżej 0,5% rocznie, podczas gdy w funduszach aktywnych często przekraczają łącznie 2% (w Polsce).
- Przewidywalność wyników: wyniki funduszy pasywnych są ściśle skorelowane z wynikami śledzonego indeksu, co ułatwia planowanie finansowe.
- Dywersyfikacja: inwestując w fundusz śledzący szeroki indeks, automatycznie uzyskujesz ekspozycję na setki lub tysiące różnych spółek, co zmniejsza ryzyko.
- Efektywność podatkowa: w Polsce, dzięki mniejszej liczbie transakcji, fundusze pasywne mogą generować mniejsze obciążenia podatkowe z tytułu podatku od zysków kapitałowych (obecnie 19%).
Wady inwestowania pasywnego
- Brak możliwości pokonania rynku: z definicji, inwestowanie pasywne nie pozwala na osiągnięcie wyników lepszych niż rynek.
- Ograniczona elastyczność: fundusze pasywne nie mogą dostosować się do zmian rynkowych, co może być problematyczne w okresach bessy.
- Ryzyko koncentracji: w niektórych indeksach, jak np. S&P 500, duży udział mogą mieć pojedyncze spółki lub sektory, co może zwiększać ryzyko inwestycji.
Czym jest inwestowanie aktywne?
Inwestowanie aktywne to strategia inwestycyjna, w której inwestor aktywnie zarządza swoim portfelem, dążąc do osiągnięcia lepszych wyników niż rynek. Może polegać ona na ciągłym monitorowaniu sytuacji rynkowej, analizie wyników finansowych firm oraz wykorzystaniu analizy technicznej (badanie trendów cen i wykresów, aby przewidzieć, jak ceny mogą się zmienić w przyszłości) i analizy fundamentalnej (ocena kondycji finansowej firmy i jej otoczenia, aby zrozumieć, czy jest warta inwestycji). Inwestorzy aktywni próbują wykorzystać okazje inwestycyjne, które nie są jeszcze dostrzeżone przez rynek, co wymaga dużej wiedzy i zaangażowania w monitorowanie rynku.
Zalety inwestowania aktywnego
- Potencjał wyższych zysków: w teorii, umiejętni zarządzający mogą osiągać wyniki lepsze niż rynek.
- Elastyczność: możliwość dostosowania strategii do zmieniających się warunków rynkowych.
- Zarządzanie ryzykiem: aktywni zarządzający mogą próbować ograniczać straty w okresach bessy.
- Możliwość wykorzystania okazji rynkowych: aktywni inwestorzy mogą korzystać z krótkoterminowych anomalii rynkowych (np. momentum).
Wady inwestowania aktywnego
- Wyższe koszty: opłaty za zarządzanie funduszami aktywnymi są zazwyczaj znacznie wyższe niż w przypadku funduszy pasywnych.
- Trudność w konsekwentnym pokonywaniu rynku: badania pokazują, że większość aktywnie zarządzanych funduszy nie jest w stanie regularnie pokonywać swoich benchmarków.
- Ryzyko błędów: decyzje aktywnych inwestorów mogą prowadzić do gorszych wyników niż rynek.
- Potencjalnie wyższe obciążenia podatkowe: częstsze transakcje mogą generować wyższe podatki od zysków kapitałowych.
Porównanie wyników
Warto przyjrzeć się danym historycznym. Według raportu S&P Indices Versus Active (SPIVA) za rok 2024, w ciągu ostatnich 15 lat ponad 89% aktywnie zarządzanych funduszy akcji na rynku amerykańskim osiągnęło gorsze wyniki niż ich benchmarki. W Polsce sytuacja jest podobna – większość aktywnie zarządzanych funduszy akcji nie jest w stanie konsekwentnie pokonywać indeksu WIG.
Opinie ekspertów
John Bogle, założyciel Vanguard Group i pionier inwestowania pasywnego, argumentował: “Nie próbuj szukać igły w stogu siana. Kup po prostu cały stóg“. Bogle był przekonany, że dla większości inwestorów indywidualnych, inwestowanie w niskokosztowe fundusze indeksowe jest najlepszą strategią długoterminową.
Burton Malkiel, autor klasycznej książki “A Random Walk Down Wall Street“, jest znanym orędownikiem inwestowania pasywnego i teorii efektywnego rynku. Malkiel argumentuje, że inwestorzy indywidualni najlepiej poradzą sobie, inwestując w zdywersyfikowane, niskokosztowe fundusze indeksowe. Jego słynne stwierdzenie brzmi: “Małpa z zawiązanymi oczami rzucająca strzałkami w strony finansowe gazety wybierze portfel równie dobry jak ten wybrany przez ekspertów“. Ta prowokacyjna teza podkreśla jego przekonanie, że aktywne zarządzanie rzadko przynosi lepsze wyniki niż pasywne śledzenie indeksu rynkowego.
Malkiel nie tylko pisał o inwestowaniu pasywnym, ale również praktykował to, co głosił. Przez wiele lat zasiadał w zarządzie Vanguard Group, firmy założonej przez Johna Bogle’a, która jest pionierem w dziedzinie funduszy indeksowych. Jego wpływ na świat inwestycji jest znaczący, a jego książka jest często cytowana jako jedno z najważniejszych dzieł w dziedzinie inwestowania dla inwestorów indywidualnych.
Z drugiej strony, Warren Buffett, często nazywany “Wyrocznią z Omaha”, jest ikoną aktywnego inwestowania. Ten przydomek odnosi się do jego rodzinnego miasta Omaha w stanie Nebraska, gdzie Buffett mieszka i prowadzi swoją firmę Berkshire Hathaway. Jego podejście do inwestowania, określane jako “value investing”, polega na poszukiwaniu niedowartościowanych spółek i utrzymywaniu ich w portfelu przez długi czas. Buffett powiedział: “Szeroka dywersyfikacja jest konieczna tylko wtedy, gdy inwestorzy nie wiedzą, co robią“.
Co ciekawe, Warren Buffett będąc ikoną inwestowania aktywnego, jest zwolennikiem inwestowania pasywnego dla większości inwestorów. Powiedział: “Przez długi czas mówiłem, że dla większości inwestorów, zarówno instytucjonalnych, jak i indywidualnych, najlepszym rozwiązaniem będzie inwestowanie w indeks S&P 500 z niskimi kosztami.”
Peter Lynch, legendarny zarządzający funduszem Magellan w Fidelity, jest kolejnym znanym zwolennikiem aktywnego inwestowania. Lynch wierzył w inwestowanie w to, co znasz, i argumentował, że przeciętny inwestor ma przewagę nad profesjonalistami, ponieważ może zauważyć trendy konsumenckie wcześniej niż Wall Street.
Cathie Wood, założycielka ARK Invest, znana z aktywnego podejścia do inwestowania, szczególnie w sektorze innowacji twierdzi: “Pasywne strategie inwestycyjne nie są w stanie wykorzystać przełomowych innowacji, które zmieniają świat i tworzą ogromne możliwości inwestycyjne.“
⚠️ Uwaga
Mając wybraną strategię, można przejść do jej realizacji. Jednak przed rozpoczęciem inwestowania, warto jeszcze zrobić przegląd finansów osobistych. Aby dowiedzieć się, jak je uporządkować, warto sięgnąć po wpis 6 kroków, zanim zaczniesz inwestować w ETF.
Który styl inwestowania wybrać?
Wybór między inwestowaniem pasywnym a aktywnym zależy od wielu czynników:
- Twoje cele inwestycyjne: jeśli dążysz do stabilnego, długoterminowego wzrostu, inwestowanie pasywne może być lepszym wyborem. Jeśli jesteś gotów podjąć większe ryzyko dla potencjalnie wyższych zysków, możesz rozważyć podejście aktywne.
- Twój poziom wiedzy i zaangażowania: inwestowanie aktywne wymaga więcej czasu, wiedzy i zaangażowania. Jeśli nie masz czasu lub chęci na ciągłe śledzenie rynku, inwestowanie pasywne może być bardziej odpowiednie.
- Twoja tolerancja na ryzyko: inwestowanie pasywne zazwyczaj wiąże się z mniejszym ryzykiem dzięki szerokiej dywersyfikacji.
- Twój horyzont inwestycyjny: im dłuższy horyzont inwestycyjny, tym bardziej atrakcyjne może być inwestowanie pasywne ze względu na efekt procentu składanego i niższe koszty.
Podsumowanie
Zarówno inwestowanie pasywne, jak i aktywne mają swoje miejsce w świecie finansów. Dla większości inwestorów indywidualnych, szczególnie początkujących, inwestowanie pasywne może być bardziej odpowiednie ze względu na niższe koszty, prostotę i długoterminową efektywność.
Jednak nie musi to być wybór “albo-albo”. Wielu inwestorów decyduje się na połączenie obu podejść, tworząc tzw. strategię core-satellite. W tym modelu większość portfela (core) jest inwestowana pasywnie, podczas gdy mniejsza część (satellite) jest zarządzana aktywnie w poszukiwaniu dodatkowych zysków.
Niezależnie od wybranej strategii, kluczowe jest zrozumienie własnych celów inwestycyjnych, tolerancji na ryzyko i horyzontu czasowego. Warto również pamiętać, że rynki finansowe są dynamiczne i to, co sprawdza się w jednym okresie, może nie działać w innym. Dlatego ciągła edukacja i okresowa weryfikacja swojej strategii inwestycyjnej są niezbędne dla długoterminowego sukcesu.
