12 cech funduszy ETF

ETF-y są rejestrowane i notowane w różnych krajach. Mają charakterystyczne nazwy i oznaczenia. Występują w różnych wariantach walutowych czy dywidendowych. Podstawowe informacje o ETF-ach można znaleźć na naszej stronie, stronie dostawcy (emitenta) lub w dokumentach funduszy takich jak Karta Funduszu (Factsheet) czy KIID (Key Investor Information Document).

Oto 12 podstawowych elementów każdego ETF-a.

Miejsce rejestracji

Zdecydowana większość ETF-ów na świecie jest zarejestrowana w USA lub w Europie. Najbardziej rozwinęły się one w USA, lecz Europejczycy mają do nich ograniczony dostęp. W zasięgu ręki mieszkańców Europy są ETF-y tworzone w oparciu o prawo UE, czyli UCITS (choć są też ETF-y zarejestrowane w Europie nie spełniające regulacji UCITS). Bywają rejestrowane w różnych krajach. Dwa najczęściej wybierane kraje rejestracji to Irlandia i Luksemburg. Miejsce rejestracji (domicile) może mieć wpływ na wysokość tzw. podatków u źródła. Ten z kolei ma znaczenie przy rozliczaniu dywidend od ETF-ów.

⚠️ UWAGA! O rozliczaniu podatków można przeczytać w artykule ETF – jak rozliczać podatki.

Nazwa funduszu

Fundusze ETF mają nazwy tworzone wg pewnego schematu. Jest w nich “zakodowana” (częściowo) charakterystyka funduszu. Nazwy funduszy amerykańskich (zarejestrowanych w USA) i europejskich (UCITS) różnią się. Jeden rzut oka na nazwę często pozwala określić ich pochodzenie (USA vs Europa).

ETF-y europejskie zawierają w nazwie kilka informacji, co najlepiej pokazać na przykładzie. Weźmy Vanguard FTSE All-World UCITS ETF (USD) Accumulating:

Vanguard — to nazwa dostawcy
FTSE All-World — to nazwa indeksu, za którym fundusz podąża
UCITS — po tym poznamy, że fundusz jest dopuszczony do obrotu w ramach regulacji UE
ETF — potwierdzenie, że to ETF (a nie inny typ, np. ETN czy ETC)
(USD) – określenie waluty bazowej funduszu
Accumulating — określenie polityki dystrybucji dywidend (czyli w tym przypadku są one reinwestowane, a nie wypłacane w formie gotówki)

ETF-y amerykańskie mają nazwy krótsze i zawierają mniej informacji. Dla przykładu: Vanguard S&P500 ETF:

Vanguard — nazwa dostawcy
S&P500 — nazwa indeksu
ETF — czasami, zamiast “ETF” występuje “Trust” lub “ETF Trust” (odniesienie do ram prawnych, w których funkcjonują)
Nie występuje słowo “UCITS” (jest zarezerowane dla ETF-ów zarejestrowanych w UE)
Nie ma oznaczenia polityki dystrybucji dywidend

Jeśli więc w nazwie ETF nie ma skrótu UCITS, ani polityki dywidendowej, jest spora szansa, że to ETF z USA (choć nie zawsze tak być musi).

ISIN

ISIN to unikalny numer identyfikacyjny funduszu. Można go porównać z numerem PESEL obywatela Polski lub numerem VIN samochodu. Przykładowo, numer ISIN funduszu Vanguard FTSE All-World UCITS ETF (USD) Acc to: IE00BK5BQT80

Numer ISIN składa się z kilkunastu znaków. Pierwsze dwa to litery, w których zakodowane jest miejsce rejestracji funduszu. Na przykład:

IE — Irlandia
LU — Luksemburg
FR — Francja
UK — Zjednoczone Królestwo

Strategia (indeks)

ETF-y inwestują zgodnie ze strategią, która ma postać indeksu lub innego aktywa bazowego (np. metale szlachetne). Indeksy to hipotetyczne portfele spółek, które odzwierciedlają stan całego rynku lub jego segment. ETF przeważnie stosuje strategię pasywną, podążając za jakimś indeksem giełdowym (lub innym aktywem bazowym). To oznacza, że fundusz stara się odwzorować jego zachowanie. Wśród ETF-ów europejskich najczęściej odwzorowywane są złoto, S&P 500, MSCI Emerging Markets i MSCI World.

Warto zaznaczyć, że na rynku zaczynają się pojawiać ETF-y aktywnie zarządzane, które zwykle nie podążają za żadnym indeksem. Choć nawet i w ich przypadku indeks może być podany. Pełni on wówczas funkcję punktu odniesienia (tzw. benchmark), dzięki czemu łatwiej oceniać wyniki funduszu.

⚠️ UWAGA! Strategie, aktywa i rynki, na których inwestują ETF-y, mogą być być bardzo różne. Aby je poznać, warto sięgnąć po wpis 10 rodzajów funduszy ETF.

Waluta funduszu

ETF, dążąc do odwzorowania indeksu, może inwestować na różnych rynkach, w różnych walutach. Dla celów statystycznych przyjmuje się jedną walutę, do której przeliczane są wszystkie inwestycje. To tzw. waluta funduszu (lub “waluta bazowa funduszu”). Za walutę funduszu dostawca najczęściej przyjmuje walutę, w której fundusz inwestuje największą część aktywów.

Waluta funduszu nie wpływa na ryzyko walutowe. Jest ono związane wyłącznie z walutą aktywów, w które fundusz inwestuje (np. ETF inwestujący w akcje amerykańskie ma ryzyko w USD, nawet jeśli kupujemy ETF w EUR).

Hedging walutowy

Fundusz może inwestować na różnych rynkach, a więc i w różnych walutach. To oznacza, że może ponosić ryzyko walutowe. Aby go uniknąć, dostawca może tworzyć jednostki zabezpieczone walutowo. Przykładowo, Beta ETF S&P 500 PLN-hedged to jednostka zabezpieczona do PLN. 100% inwestycji tego funduszu stanowią akcje USA, więc fundusz zabezpiecza przed zmianami kursu USD/PLN.

Zastosowanie hedgingu walutowego oznacza, że fundusz jest zabezpieczony przed wahaniami walut, w których inwestuje, w stosunku do danej waluty. To oznacza, że zmiany kursów walut nie wpływają ani pozytywnie ani negatywnie na wynik funduszu.

Najczęściej zabezpieczane są ETF-y inwestujące w obligacje. W Europie najbardziej popularne jednostki to EUR-hedged i GBP-hedged.

Polityka dystrybucji dywidendy

ETF-y, inwestując w akcje lub obligacje, mogą otrzymywać dywidendy lub odsetki. Mogą z nimi postąpić w dwojaki sposób: wypłacić swoim inwestorom w formie dywidendy lub dodać do aktywów funduszu, zwiększając w ten sposób wycenę jednostki. I tak można wyróżnić 2 rodzaje ETF-ów:

Distributing — wypłacają (dystrybuują) dywidendy inwestorom w formie gotówki na rachunek maklerski
Accumulating — akumulują otrzymywane strumienie pieniężne (dywidendy od akcji czy odsetki od obligacji)

Oba rodzaje funduszy są, nominalnie, tak samo korzystne dla inwestora. Różni je tylko forma uzyskania korzyści: bezpośrednia lub pośrednia. Jednak uwzględniając kwestie podatkowe, bardziej efektywne są ETF-y akumulujące. Na rynkach europejskich liczba ETF-ów Accumulating sięga prawe 2500, czyli dwa razy więcej niż Distributing. W USA, dla odmiany dostępne są tylko ETF-y Distributing.

Metoda replikacji

ETF-y mogą odwzorowywać indeks na różne sposoby. Są to tzw. metody replikacji. Wyróżnia się 3 podstawowe typy:

Replikacja fizyczna pełna — fundusz inwestuje bezpośrednio w instrumenty finansowe, które zawierają się w indeksie. To najczęściej stosowana metoda (prawie 2000 funduszy)
Replikacja fizyczna niepełna (sampling) — fundusz inwestuje tylko w część składników indeksu. Stosowana na przykład, gdy indeks składa się z bardzo dużej liczby instrumentów.
Replikacja syntetyczna — wykorzystywane są instrumenty pochodne — najczęściej SWAP, czasem także kontrakty terminowe. Stosowane na przykład w celu optymalizacji podatkowej lub gdy kupowane aktywa są trudno dostępne.

Rynki notowań

ETF-y, jak wskazuje ich nazwa (Exchange Traded Fund), notowane są na giełdzie. W Stanach Zjednoczonych ETF-y mogą być na notowane na przykład na giełdzie w Nowym Jorku (choć nie tylko tam).

W Europie handel jest rozproszony na wiele giełd. Ten sam ETF może być notowany na kilku rynkach (np. giełda w Amsterdamie, Londynie, Mediolanie, Frankfurcie czy Warszawie), w różnych walutach. Jednak z punktu widzenia oferty pojedynczego brokera, wyboru przeważnie nie ma. U jednego brokera przeważnie występuje jedna “wersja”, notowana na jednym, konkretnym rynku.

Największe rynki pod względem liczby notowanych ETF to Xetra, gettex, LSE, SIX i Borsa Italiana. Płynność danego ETF-u na różnych rynkach (giełdach) może być różna. Jednak na największych rynkach jest ona zbliżona.

Ticker-y

Do oznaczenia ETF stosowany jest nie tylko numer ISIN, ale także ticker-y. O ile ISIN jest numerem unikalnym, o tyle jeden ETF może mieć kilka ticker-ów. Tickery ETF-ów zarejestrowanych w Europie (UCITS) składają się najczęściej z 4 znaków, a zarejestrowanych w USA – z 3 lub 4.

W Europie ETF-y mogą być notowane na różnych rynkach i na każdym z nich występować pod innym ticker-em. Przykładowo Vanguard FTSE All-World (Acc):

we Frankfurcie (Xetra) notowany jest w EUR pod ticker-em VWCE
w Londynie (LSE), w dolarze, pod tickerem – VWRA.

Co więcej, na jednym rynku ten sam ETF może być notowany w różnych walutach — pod różnymi ticker-ami. Przykładowo na giełdzie w Londynie iShares Physical Gold ETC jest notowany pod tickerem:

EGLN — EUR
IGLN — USD
SGLN — GBX (pensy)

Czasem zdarza się, że na tym samym rynku ETF jest notowany w różnych walutach, pod tym samym tickerem. Taka sytuacja najczęściej występuje na giełdzie w Zurychu (Six Swiss Exchnage) oraz Londynie. Przykładowo, na giełdzie w Zurychu Lyxor Nasdaq-100 UCITS ETF (Dist) jest notowany pod tickerem:

NADQ — w CHF
NADQ — w USD

⚠️ UWAGA! Aby uzyskać informacje o konkretnym funduszu, warto skorzystać z wyszukiwarki ETF. Aby znaleźć dany fundusz, w polu wyszukiwania należy wpisać jego ISIN, ticker lub nazwę (lub przynajmniej jej część).

Wielkość aktywów

Aktywa funduszu mają różną wielkość. Zależą one od wielkości wpłat inwestorów oraz wyceny instrumentów, w które fundusz inwestuje. Wielkość aktywów przekłada się na dostępność ETF-ów u brokerów oraz ich rentowność (nierentowne fundusze mogą być zlikwidowane lub przekształcone).

Domy maklerskie udostępniają przede wszystkim ETF-y o wysokich aktywach. ETF-y o małych aktywach są rzadziej dostępne.

Fundusze o małych aktywach mogą być dla dostawcy nierentowne. Ryzyko ich zamknięcia lub przekształcenia jest większe. Przyjmuje się, że wielkość aktywów zapewniająca rentowność wynosi 100 mln EUR. Liczba ETF-ów o takich (lub większych) aktywach ) to aktualnie nieco ponad 50%. W razie zamknięcia funduszu, inwestor nie traci pieniędzy — są mu one zwracane na rachunek. Jednak jego inwestycja zostaje przerwana co jest niedogodnością, poza tym może wygenerować obowiązki podatkowe. Aby środki dalej pracowały, musi wybrać nowy fundusz i ponownie je zainwestować.

Koszty zarządzania

ETF, jak każdy fundusz, pobiera opłaty. Przy czym ETF-y słyną z niskich kosztów. Składają się na nie opłata za zarządzanie oraz kilka innych. Opłaty pobierane są automatycznie z aktywów funduszu.

Suma opłat pobieranych przez ETF-y wyrażona jest wskaźnikiem kosztów całkowitych:

W USA jest to wskaźnik Expense Ratio (ER)
w Europie – Total Expense Ratio (TER).

W dokumentach funduszy można też spotkać wskaźnik OCF (Ongoing Charges Figure), czyli wskaźnik kosztów bieżących. ETF-y przeważnie nie stosują opłat zmiennych, więc wartości OCF i TER najczęściej są takie same. Ponad 3000 ETF-ów ma opłaty poniżej 0,5%, a najbardziej klasyczne strategie kosztują często 0,1-0,2%.

⚠️ UWAGA! Powyższe cechy ETF-ów to podstawa ich identyfikacji. Aby dowiedzieć się, jakie elementy uwzględniać przy wyborze funduszy, warto sięgnąć po wpis Jak wybrać ETF – 9 ważnych czynników.